жалғыз басты әжей әнгіме

жолдасы үйге бас сұғып,ешкім жоқ екенін аңғарды.Жолдан шаршаған олар иесі болмаса да,демалмақшы болып,үйге кіреді.Киіз үйдің ішкі көрінісін көріп таңғалады.Босағадан аттай бергенде,төрде тұрған сандық бірден көзге түседі.Сырты темірмен қапталған,оның үстіне ою түскен.Қасындағы төсекағашта жинаулы тұрған көрпе-төсектер түплі түсті,ою-өрнекті.Керегеге ілінген тұскиіз де тоқылып,кестеленіп жасалған.Жерге жайылған алаша үйге ерекше сән беріп тұрғандай.Алашада қызыл,жасыл гүл өрнектелген.Ыдыс-аяқ қоятын асадал жәшік ағаштан жасалған.Оның үстіндегі ыдыс-аяқтар да таза,ретімен жиналған.Киіз үйдің ішкі көрінісін тамашалап тұрған екі жолаушы шаршағанын ұмытып,өздерін мұражайда жүргендей сезінді.Бір жолаушы:"Бұл үйден-ақ азаматының шебер,ал әйелінің қолынан іс келетін,тігін тігетін жан екенін аңғару қиын емес"деп ойлады.

А) жолжөнекей. В) ала-жаздай С) тасыр-тұсыр Д) ендігәрі Е) быйыл
2. Үстеу дегеніміз не?
А) Іс-әрекет, қимылды білдіреді. В) Қимылға, іс-әрекетке еліктеуді білдіреді.
С) Заттың сапасын, көлемін білдіреді. Д) Қимылдың мезгілін, себебін, мақсатын білдіреді.
Е) Сөз бен сөзді байланыстырады.
3. Күрделі үстеуді көрсетіңіз.
А) Бүгін келдім. В) Кеше бардам. С) Әрең көтердім. Д) Балаша сайрады. Е) Шикілей әкелді.
4. Туынды үстеуді көрсетіңіз.
А) Әдейі бардым. В) Ертең келеді. С) Әрең жүрді. Д) Жылдамырақ жүр. Е) Талай жүрген жерім.
5. Мезгіл үстеуді көрсетіңіз.
А) Бүрсігүні аттанды. В) Ілгері жүрді. С) Қаннен-қаперсіз ұйықтады.
Д) Қыруар жұмыс істедік. Е) Өте үлкен екен.
6. Мөлшер үстеудің сұрағын көрсетіңіз.
А) қашаннан? В) қаншама? С) қайдан? Д) кімше? Е) қандай?
7. Мекен үстеуді көрсетіңіз.
А) Алға қадам басты. В) Әрең-әрең бара жатты. С) Қасақана істеген.
Д) Амалсыздан үйіне жүрді. Е) Қолма-қол тапсырды.
8. Мақсат үстеуді табыңыз.
А) әлгінде, емін-еркін В) орасан, әжептәуір С) жорта, әдейі
Д) тысқары, мұнда Е) амалсыздан, бекерге
9. Үстеу сөйлемде қандай қызмет атқарып тұр « Үйге қайтатын күнім ертең.»
А) пысықтауыш В) баяндауыш С) бастауыш Д) анықтауыш Е) толықтауыш
10. «Тым, ең, кілең» үстеулері мағына жағынан қай үстеу түріне жатады?
А) мекен үстеуі В) мезгіл үстеуі С) күшейткіш үстеуі
Д) мақсат үстеуі Е) себеп-салдар үстеуі

2 бірінші жақтағы етістікті табыңыз: A)көрдің B)өсірді C)сүрттім D)айтқан E)өтіп жатыр

десе болды, жылы шыраймен қарсы алып отырған. Оның үстіне қазақта «Қырықтың бірі - Қыдыр», «Қонақты қусаң- құт,ырыс қашады», «Қонақпен еріп құт, ырыс келеді» деген мәтелдер бар. Сондықтан халқымыз қонақты қарсы алу, шығарып салуға ерекше мән берген.Қонақты үй иесі қарсы алып, есікті өзі ашып, үйге кіргізіп, соңынан өзі кіріп есікті жабады. Бұл – қонақпен еріп келген «құт» бірге кірсін дегені.Алдымен қонақтарға сусын, қымыз, шұбат беріледі. Содан кейін шай ішіледі. Шайды құю, қонақтарға орнымен сый-сияпат көрсету сол үйдегі әйелдер мен бойжеткен қызға үлкен сын болған. Шайды дәмділеп құйып бере алмаған бойжеткен қыз тәрбиесіз саналып, әңгімеге ұшыраған.Шай ішілген соң асқа дейін қонақтардың көңілді отыруына, яғни олардың бабын табуға үй иесі бар жағдайын жасайды. Үй иесі әңгіме-дүкен құрып, қонақпен бірге отырады. Реті келсе, ауылдағы әнші, күйшілерді шақыртып, әңгіме арасында қонақтардың көңілін көтереді. Үй иесінің балалары да аяғынан тік тұрып қонақтарға қызмет көрсетеді.Қонақ күту – халқымыздың ең жауапты ісі.