жамбыл жабаевтың атаның әлдейі өлеңі

ы сонша күшті, тастар мен құмдар қызып кетеді. Шілдеде піспеген шөп қалмайды. Мінілмеген, жұмысқа салынбаған мал семіріп, желідегі құлындар ғана жүдеген. Қымыз мол, қозы піскен. Ел жайлауда бірін – бірі қонақ қылып, қазақ салты өз алдына бір қызық. Қыз ұзатса, ұл туса, той болып, жұрт жиналып, ат шауып, күрес болады.

Осы кезде қазақ бұрынғыдай алысқа көшпейді. Бұрын жердің еркін шағында жүз елу, екі жуз шақырым жерлерге жайлап кетеді екен. Үлкендер сол күндерін осы күні қатты сағынып сөз қылысады. Шөп шабатын мезгіл де жетті. Бозбалалар жайлаудың қызығын қия алмай ерініп әрең шығады. Қазақ шөпті бел орақпен шабады. Машина жаңа ғана тарап келеді. Оқудағы балалар да жаздай қымыз ішіп тынығып, енді сабаққа баратын күндерін санап жүр.

А) жолжөнекей. В) ала-жаздай С) тасыр-тұсыр Д) ендігәрі Е) быйыл
2. Үстеу дегеніміз не?
А) Іс-әрекет, қимылды білдіреді. В) Қимылға, іс-әрекетке еліктеуді білдіреді.
С) Заттың сапасын, көлемін білдіреді. Д) Қимылдың мезгілін, себебін, мақсатын білдіреді.
Е) Сөз бен сөзді байланыстырады.
3. Күрделі үстеуді көрсетіңіз.
А) Бүгін келдім. В) Кеше бардам. С) Әрең көтердім. Д) Балаша сайрады. Е) Шикілей әкелді.
4. Туынды үстеуді көрсетіңіз.
А) Әдейі бардым. В) Ертең келеді. С) Әрең жүрді. Д) Жылдамырақ жүр. Е) Талай жүрген жерім.
5. Мезгіл үстеуді көрсетіңіз.
А) Бүрсігүні аттанды. В) Ілгері жүрді. С) Қаннен-қаперсіз ұйықтады.
Д) Қыруар жұмыс істедік. Е) Өте үлкен екен.
6. Мөлшер үстеудің сұрағын көрсетіңіз.
А) қашаннан? В) қаншама? С) қайдан? Д) кімше? Е) қандай?
7. Мекен үстеуді көрсетіңіз.
А) Алға қадам басты. В) Әрең-әрең бара жатты. С) Қасақана істеген.
Д) Амалсыздан үйіне жүрді. Е) Қолма-қол тапсырды.
8. Мақсат үстеуді табыңыз.
А) әлгінде, емін-еркін В) орасан, әжептәуір С) жорта, әдейі
Д) тысқары, мұнда Е) амалсыздан, бекерге
9. Үстеу сөйлемде қандай қызмет атқарып тұр « Үйге қайтатын күнім ертең.»
А) пысықтауыш В) баяндауыш С) бастауыш Д) анықтауыш Е) толықтауыш
10. «Тым, ең, кілең» үстеулері мағына жағынан қай үстеу түріне жатады?
А) мекен үстеуі В) мезгіл үстеуі С) күшейткіш үстеуі
Д) мақсат үстеуі Е) себеп-салдар үстеуі

1. Мәтін бойынша бірнеше сұрақ құрастырыңыз. Мәтінге қандай ат қоюға болады?
Суретші, мүсінші, ақын-жазушы, әнші де табиғаттың өзі. Асқар тау, нулы орман, байтақ дала, айдын көл, кәусар ауа, салқын, самал жел, көгілдір аспан, қарлы боран, аптап ыстық, киелі Жер, сарқыраған өзен, мәуелі ағаш, мұның барлығы табиғаттың жасаған сұлулығы. Табиғат құбылыстары жылдың төрт мезгіліне байланысты өзгеріп тұрады. Қоңыржай күз өтіп, қаһарлы қыс келеді. Айналаны құлпыртып көктем шығады, жадырап жарқын жаз тұрады. Міне, осындай табиғат құбылысының үнемі өзгеруі, оның төрт мезгілге бөлінуі адамзат баласын сонау ерте заманнан толғандырған екен.
2. Мәтінде асты сызылған сөздерге жазбаша түрде морфологиялық талдау жасаңыз.
3. Өзіңізге ұнайтын өлеңді немесе прозалық шығармадан үзіндіні мәнерлеп жатқа айтыңыз.