Мұражай жазушының соңғы он жыл бойы тұрған үйінде орналасқан.

әлi жылытады. Көгiлдiр және таза таңдайда әлi бұлттар дерлiк жоқ. Тек қана жел болды және қатты. Арасында жарық көрiнетiн алғашқы жаршылар ендi көгалдандыр сап ете түс: сары және қызыл жапырақтар. Олар тез қандыағаштармен түседi және барлық жолнымен соқпақты өзiмендермен жабады.Бастап қойылдарды құстар топта жиналсын, жылы өлкелерде ұзақ ұшып баруларға сайланады. Олардың көңiлдi у-шуi, жаңа жазғытұрымға дейiн жақында тыныштанған шықыл әлi барлық жерден естидi. Созылған және қарқынды жауындардың маусымы әлi басталуға жеткiлiксiз болады, дегенмен аспан ендi iлуде бiреу тұнжырайды. Жерде кейде жауын шайқалып төгiледi, бiрақ қақ соңғы мейiрiмдi күннiң шұғылаларының астында осында құрғайды.Таңертеңдер бойынша болып қалыптасады. Уақыт аспан бұл таң қаларлық мөлдiр, таза және биiк. Болып көрiнедi күнге дәнеңе бiзге iлтипатқа алуға қақпаламады өз жылу болу үшiн алыс бұрыштар бойынша олар шашып тастау еселенген жел барлық бұлт тегiстедi сияқты. Қызыл жапырақтармен қатар жидек те албырайды. Барлық бұталар басқа әдейi әшекейлеу сияқты сап ете түс. Әртүрлi өлшемдердiң жидектерi құстар және Қыстарға қор жинайтын кiшкентай аңдар назар аудара ақырын елбегедi. Айрықша күзгi хош иiс ауада тұрады: жаңадан шабылған шөп иiстендi жердi жазға және пiскен алма қыздырылған.Табиғат жарық күзгi бояуларда түссiз Қыстың кiрiсiнiң алдында бой тастауға ұмтыла жапырақтанады. Алтындай күз барлық өз әдемiлiгiн көрсетуге ұмтылатын қоштасу карнавалына шамасы бұл. Ыстық жазды тездiк және ашықтықтарды дәрежелiлiк және бүгiнгi маусымға көбiрек сәйкес келетiн асығыс еместiктiң орыны жол бере жүредi. Ұйықтауға ендi құюға ұсталмайтын беймаза құрт-құмырсқалар тiптi бұрын iс жүзiнде. Олардың қозғалысы, жайбасар және ұйқылы, табалдырықта ендi күз болған туралы ұмытуға бермейдi. Бiрақ, дейiн бiржолата тоңазытады және жарық бояулар солып қалады, жылы маусымнан соңғы сәлемге қуануға әлi тура келедi: әйел бiрден. Аралық бұл шекаралар көрiнетiн жаздыкүнi және күзде айрықшаша жарық. Ол өте жарық және жылы бояулар өзiне сiңiрген сияқты, қосты жылу және шабандықпен және жаймен жазды жарықтық сап ете түс. Уақыт бұл ләззат алуға болады соңғы жылу және ендi сәулелерiнiң астында суытқан, бiрақ әлi де жылы күн, келешек ыстық жаз туралы армандау.

Әңгіме)
- Айт құтты болсын!
- Айтсын, жақсылығы бірге болсын!
- Жыл он екі айда бір келген жарықтық «айт» қой, бұл күнді көрген де бар шығар, көрмеген де бар шығар...
I
Сәске түс. Желсіз тынық ыстық. Азғана мал ауылдың қорасында көлеңке сайын топтанып, көбі салған түтінге ықтасында тұр... ызындаған маса, сона, шіркей есінді тандырғандай...
Ауылдың адамының бәрі қыбырлап, ерсілі-қарсылы кезіп жүр. Бәрі де киінген. Жүздерінде әлденедей бір куаныштың белгісі бар. Жер ошақ біткеннің көбінде асылған қазан, ақ көбігі бұрқылдап семіз ет қайнап жатыр... Кәрі-құртаң шалдар, кемпірлер екеу-екеу көлеңкеде отыр.
-Жарықтық-ай, бұл күнді де жұрттың көретін күні бар екен-ау!..
Ауылдың орта жеріндегі бір үйдің алдында үйме-жүйме болған кісі. Ішінде кәрілеу кемпірлер, бірен-саран шалдау адамдар да бар...
Біреуі пышақ қайрап, бір жігіт семіздеу қызыл өгізді ұстап тұр.
Шеттен келген адам:
- Құрбандық қабыл болсын, - дейді.
- Әмин, айтқаның келсін! - дейді шалдар.
- Неғып кеш қалып жатырсындар?
- Малдың табылғаны-ақ осы болды... шетінен ұстап соятын бұрынғы дәуір қайда...
Жұмағазы Зәйкүлмен шетте сөйлесіп тұр...
- Сен шалсайшы, мен кәйтейін.
- Қой, ойбай, өзің кір, мен ренжімеймін.
- Кір, кемпір, Жұмекең рұқсат берген соң, несіне тоқталасың.
- Ия, шын айтам. Шала ғой, мен бұрын да шалып жүрмін ғой... құдай қабыл қылса махрұм қылмас...
- Қой, мені әуре қылма...
- Неге?
- Соны қалай шалатынын да, намазын қалай оқитынын да білмеймін.

Мен Ұлы Отан соғысы басталған күннен бері бір ғана моншаға барып жүремін. Оның қараңғылауына да, кірлеуіне де, кейде сағаттап күттіретін кезегіне де бойым үйреніп кетіпті. Басқа моншалардан маған мұның ыстығы да ыстық сезіледі.
- Сүпірга бар ма? – деймін ұйғыр шалына.Ол маған: – бағ! – дейді. Шынында «бар» да демейді, «бағ» да демейді, мен естіп – білмеген бір дауысты дыбысқа апарып соғады.
- Веник есть? – деймін орыс шалына.- Ол маған: – есть! – дейді.- Сыпыртқы бар ма? – деймін едәуір жасқа келіп қалған мосқал қазаққа.
Ол үндемей ғана сыпыртқы әкеліп береді.
Билет он бес тиын, сыпыртқы он тиын. Моншада осыдан басқа не бар сөз боларлық? Мен осы сөз аздыққа үйреніп кеткенім сонша, басқа моншаларға барғым келмейді.
Тим… Тимоша… Ким… Симка… Дим… Димка… осының бәрі бір-ақ адамның аты. Оның шын атын ешкім білмейді. Мен өзім сұраған емеспін. Бұл тыриған арық, денсаулығы қыл үстінде, оқымаған, жұмыскер адам. Жаңағы үндемей ғана сыпыртқы әкеліп береді дегенім осы кісі.-
Оден! – дейді ол моншаның ішкі есігін ашып, алдыңғы залда кезек күткен адамдарға. Бұл оның бір адам кірсін дегені.
- Назат! – дейді, біреудің орнына екі адам кіріп бара жатса. – Назат!
Кезегіңмен кірсең, билетіңді алады, орныңды көрсетеді, сыпыртқы сұрасаң, – береді. Сырт айналып жүре береді.-
Оден!
Бұл тоя жеп көрмеген, қызыға киініп көрмеген, жасынан – ақ өнімсіз еңбектен аса алмаған сорлы адам. Өзі де «оден», көптің бірі емес, жалғыздардың бірі.Бір күні ол маған жақынырақ келіп:
- Ағай, он сом ақшаңыз бар ма! Керек еді, – деді ыржиып.Ширек ғасыр ішінде маған тіл қатқаны да осы, ширек ғасыр ішінде менің бетіме тура қарағаны да осы.
Мен барымды бердім. Алды. Алғыс айтқан жоқ.
Содан кейін талай рет кезекте тұрып моншаға түсіп жүрмін. Кезек тым ұзақ болғанда кезексіз өткізер ме екен деп Тима – Димка – Симкаға талай жалтақтадым. Бірақ, оның көзі маған бір түскен емес. Кезегімен өткізеді, билетімді алады, сыпыртқы сұрасам, – береді, он тиынын алады, сырт айналып кете береді.
Екеуміздің арамызда әдетке айналған амандасу да жоқ, таныстық та жоқ. Аты – жөн сұрасу да жоқ. Ширек ғасыр бойында баяғы бейтаныс қалпымызда келе жатырмыз.
Бір күні тағы да сол моншада өзіміздің сүбелі жазушыларымыздың бірі кездесіп қалды. Ол менің арқамды біраз сабалап берді, мен оның арқасын сабалап бердім. Ол менің арқамды ысқылап берді, мен оның арқасын қызыл – шақа қылып бердім. Енді екеуміз жайkасып отырып алып қаланың жаяу өсегіне көше бергенімізде Тимканың «Назат!» деген қатты айғайы естілді. Шешінетін жерге өтіп кеткен біреуді шегіндіріп жүр. – Назат! Назат!
Осыған ұштасып біздің әңгімеміз де Тимкаға көшті. Менің сыбайласым Тимканың біраз қызық мінездеріне кездескен екен. Бір жолы Тимкадан сыпыртқы алғанда бір бес тиын, екі үш тиындық берген екен, Тимка бір тиынын қайырып беріпті… Мен жолдасыма өз басымнан кешкен жоғарыдағы әңгімені айттым. Кінәсіз – кінәратсыз күліп алдық.
Күлкі аяқтала бергенде сыбайласым маған шұғыл бұрылып
- Сен бұл әңгімені маған неге айтып отырсың? Әлде менің де қарыз сұрағым келіп отырғанын сезіне қалдың ба? – деді.
- Жоқ, сен қарыз сұраушы ма едің? Отыз баспа табақ кітабың баспада жатқан жоқ па?
- Бес ай кешігіп шығайын деп тұр.
- Пожалуйста, қанша керек еді?
- Екі жүз.
- Болады. Ертең соға кет!
- Бірақ, мен мына моншашыға ұсап жүз таныстықтан ажырасып кетеді екен деп қорықпа. Кітабым шыққан күні әкеліп беремін.
- Болды.

соғумен әуре болды.Бір кезде қатты тебілген доп қораның ішіндегі шошалаға кіріп кетті.Мереке шошаланың есігін ашып ішке енді де,добын іздей бастады.Қара көлеңкеде әр нәрсені қармалап жүріп,әрең дегенде тауып алды да,сыртқа беттеді.Сол кезде жерде тұрған тостағанды байқамай ақтарып алды.Оның іші толы қаймақ екен.Қаймақ жарқырап еденде жайылды.Мереке: <Анама не деймін?!> - деп отыра кетті.Дүйсен:
-Қорықпа, <қаймақты мысық тогіп кетіпті> дейміз, - деп өтірік айтуға ұйғарды.
-Мен өтірік айтпаймын, <байқаусызда тогіп алдым> деп, болған шындықты айтамын,анам ұрыспайды, - деді Мереке.

1)Мереке мен Дүйсен не істеді
2)Бұл жағдайда кім дұрыс іс жасады
3)Адамның өтірік айтуға мәжбур болатын кездері бола ма
4)Неге біз өтірікшілерден қорқамыз
можете вопросы перевести и ответы к ним на русском и наказахском