Шәкәрімнің әндерін алғаш нотаға түсіру

ВАС ЗАРАНЕЕ СПАСИБО

қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның көкірегінде көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді. Ақын сөзімен айтқанда: «Отбасы – табиғат сыйлаған кереметтердің бірі», — десек артық емес. Жеке адамның бойындағы ар-ұяты, ақыл-ойы, адамгершілігі, басқа адамдармен қарым-қатынаста, мәдениеттілікті тәрбиелеуде отбасы алғашқы қадам. Сондықтан, отбасы өте қажетті, басқадай ешнәрсемен өзгертуге (ауыстыруға) болмайтын баспалдақ. Отбасы – сыйластық, жарастық орнаған орта. Отбасы – бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы.

Отбасының басты қазығы, алтын тіреу діңгегі – бала. Баланың тәрбиелі болып өсуіне берекелі отбасының әсері мол. Отбасының әрбір мүшесі, өзара сөйлесіп, не болмаса ата-ананың, баланың міндетін атқару ғана емес, береке-бірлік, сүйіспеншілікпен араласса, босағасы берік, шаңырағы биік отбасына айналары сөзсіз.

үйрете

бастады. Мен бұл алфавитпен таныс едім. Бірақ әкем үйреткенде Б мен В-ның,
К, Г және

X әрпінің, С мен Ц-ның, Е, И, Э және Й әріптерінің айырмасы жоқ сияқты
бірдей естілуші

еді. Ал Ъ, Ы, Ь әріптері дегенді естіген емеспін. Гончаровтар бәрін анықтап
ұзақ үйретеді.

Амал қанша, жуығырақта басыма қонар емес.

—

Ал, кәне, — Василий деп айтып көрші.

—

Басиль, — деймін мен оған.

—Жоқ, Басиль емес, Василий,—дейді Тишко,—түсіндің бе, В, Ва...

—

Бесиль, — деймін мен. Сөйтемін де одан — солай ма деп сұраймын.

—

Жоқ, тағы да дұрыс айтпай отырсың, Бе емес, Ва, Васи-лий. Түсіндің бе?

Олар осынау қиын әріптер кездесетін орыс және қазақ сөздерін мысалға
келтіреді. Бірақ

миыма кіріп жатқаны шамалы.

Орыс мектебіндегі алғашқы сабағым осылай басталған еді.

Василий екеуміз мектепке қарай жүгірдік. Тысқа шықсақ, әр үйден кітап
ұстаған балалар

өріп келеді екен. Бізге келіп қосылған соң, бәрі мені түртпектей бастады.

—

Бұл, қай «қырғыз», Василь?

—

Бұл — біздің танысымыз Момыштың баласы, енді бізбен бірге оқитын болады, —

деді Василий.

—

Өзі орысша біле ме?

—

Аздап біледі. Үйреніп кетеді ғой.

—

Әліппені біле ме, жоқ па?

—

Оны аздап біледі.

—

Жазуын қайтеді?

—

Өзің қалай үйреніп ең? — деп дүрсе қоя берді Василий.

—

Сен сияқты бұл да үйренеді.

—

Өзі қайда тұрмақ?

—

Біздің үйде, менімен бірге тұрады, — деді Василий.

Осы кезде қоңырау үні естіліп еді, балалар мектепке

қарай жүгірді. Есік алдында көз нұры тайған, көнелеу тері құлақшын киген
шал кішкене

қоңырауды сілкілеп, безілдетіп тұр екен.

Класқа балалардың соңынан кірдім. Оқушылар шешініп, сыртқа киімдерін іліп
жатыр.

Оларды көріп мен де шапаным мен құлақшынымды шешіп, ең шеткі шегеге ілдім.

Мұғалім келді. Барлық оқушылар орнынан тұрды. Мұғалім сәлемдесіп еді,
оқушылар бәрі

де бір дауыспен «сәлеметсіз бе, Мария Ивановна» деді.

Сабақ басталды. Мұғалім әліппені ашты да, тақтаға қасымдағы қызды шақырды.
Ол үй

тапсырмасын тақылдап айтып берді. Бормен қара тақтаға үлкен әріптің
жазылғанын

тұңғыш рет сонда көрдім. Қыз бірнеше сөз жазды да, оны өшірген соң орнына
келіп

отырды. Тақтаға тағы бір бала шығып, әлгі сөздерді жазып еді, талай қате
жіберіпті.

Мұғаліміміз сол арада түзетіп көрсетті... Әрине, мен оның көбін түсініп
отырғам жок.

Екінші сабақта мұғалім оқушыларға тапсырма берді де, мені. шақырып алып
қасына

отырғызды. Әліппені ашып, жеке түсіндіре бастады.

— Көрдің бе, әліппені біледі, — деді Василий қасындағы балаға.

Мұғалім менен әліппені сұрады. Алфавиттің бәрін айтып бердім. Мұғалім ретті
жерінде

түзеп отыр. «Ве, Ка, Ха, Це, Ша, Ща, Че, Ю» деп ол мен дұрыс айтпаған
әріптерді

қайталады. Сонан соң әлгі әріптерді әдемілеп жеке жазды да:

—

Міне, осыларды жаттап кел. Оқу мен жазуды кейін бастармыз.

Енді ол әліппені ашты да, бір бетіндегі жазуды жаймен оқып шықты. Мағынасын

түсіндірді. Оқушылардың өздеріне оқытты

Үшінші сабақ— есеп екен. Қызықты өтті. Сабақ алдында мұғалім үйге берген
тапсырманы

шығардыңдар ма, деп сұрады. Оқушылар шығарып келіпті. Мұғалім тақтаға есеп
жазды.

—

Бәрің де осылай жазып келдіңдер ме? — деп сұрады.

—

Бәріміз де, — деп шу ете қалды оқушылар.

Мұғалім дәптерлерді тексеріп, қателерін көрсетті. Шығару жолдарын тақтаға
жазып

көрсетті. Сонан соң жаңа есеп түсіндіріп, үйге тапсырма берді. Оқушылар
тақтадан

тапсырма көшіріп жатқанда, мұғалім менің қасыма келді. Дәптеріме анықтап
тұрып онға

дейін сандарды жазып берді.

—

Один — бир, два — еки, три — үш, четыре — торть, — деп аудармасымен

түсіндіре бастады. Маған қайталатып еді, мүдірмей санап бердім. Өйткені
орысша жүзге

дейін мүдірмей санай алатынмын. Оқушылар мен жаққа райсыз қарап қапты.
Мұғалім

оларға жауап бергендей: — Иә, орысша санай біледі екен, — деді.

Мақтауға мәз болып, жиырмаға дейін санадым.

—

Жақсы, — деп құптады мұғалім, — бірақ «дбанасат» емес — «двенадцать,

тринадцать» деп айт. «Шеснасат» емес, — «шестнадцать». «Дебетнасат» емес —

девятнадцать». Түсіндің бе? — деп сұрады. Василийге де менің дұрыс айтуымды

қадағалауды тапсырды.

Менің орыс мектебіндегі алғашқы сабағым осылай басталып еді.

Гончаровтардың көмегімен мен жаман оқығам жоқ. Кемпір мен шалдан басқасы
маған

қамқор болып, сабақ үйретеді. Шал мен кемпірдің өздері сауатсыз еді.
Есептен жүйрік боп

шықтым. Бірақ есеп жолдарын дәптерге ретімен жаза бермейтінмін. Ойша
шығарып,

жауабын ғана жаза салам. Мұғалім бұған қиналатын. Сабақ сайын есеп жолдарын
жазуды

түсіндіреді. Тілді нашар білетіндіктен мұғалімнің түсіндіргенін шала-пұла
ұғушы ем.

Бірақ ол үйретуден жалыққан емес.

Әліппе оқитын болдым. Дәптеріме де бірлі-жарым өрнектер түсе бастады. Көп
сөзді

түсінбесем де, көшіре беретінмін. Сөздің мағынасына мән бермесем де, жаттап
алушы

ем...

Күн сайын орыс балаларымен достасып, оқуым да жақсара берді...

біраз уақыт болды. Орал қаласында орыстың атықты сықақшысы А.И. Крылов, орыс ақыны А.С. Пушкин болған. 1895 - 1906 жылдар аралығында Оралда атақты татар жазушысы Ғ. Толқай да тұрды. Қазақстандағы алғашқы зауыттар осы Орал қаласында пайда болған. Дүние жүзіне радио жасап берген А. С. попов Оралда дүниеге келген.

тартылған айнаның бағасы жүз елу мың алтын франк болған. Оның үлкендігі казіргі сіріңке қорабындай екен.Ресейдегі алғашқы айна зауытын Мәскеу түбіндегі Воробьев тауына І Петр салдырыпты.Энциклопедиядан


ПОЖАЛУЙСТА ПЕРЕВЕДИТЕ ТЕКСТ МОЖНО НЕ ДОСЛОВНО!!!