Үйірлі мүше дегеніміз не?

+ 0 -

Elenafiyalo

14 июля 2013 г., 22:58:57 (10 лет назад)

Үйірлі мүшенің жалпы сипаттамасы. 

+ 0 -

нина

17 окт. 2016 г., 8:45:09 (7 лет назад)

ЙІРЛІ МҮШЕЛЕР “Үйірлі мүше” деген термин қазақ тіл білімінде де, түркі тіл білімінде де таңсық емес. Үйірлі мүше жайлы өз көзқарасын білдіріп, құнды пікір айтқан – С.Жиенбаев. Алайда С.Жиенбаев оларды құрмалас сөйлем компоненті ретінде таниды. Қ.Шаукенов те “Үйірлі мүшелер, оларды оқыту методикасы” деген еңбегінде үйірлі мүше туралы былай дейді: “Мұндай мүше өзара субъект-предикаттық ыңғайда келеді. Тіпті оның құрамында бұлардан да басқа сөздердің болуы мүмкін (66 ,4). Ал С.Аманжолов, М.Балақаев, Т.Қордабаевтар сөйлем мүшесі деп таниды. С.Исаев: ”Сөйлемде күрделі мүше тәрізді бір сөзге қатысты болып, бір сұраққа жауап беретін, бірақ өз ішінде сөйлемдік қасиеті бар сөздердің синтаксистік тобы үйірлі мүше деп аталады”,-деп ( 29,136) нақты, дұрыс анықтамасын береді. Жалпы үйірлі мүше жасауда жиі қолданылатын қатар тұрған, бір мағынаға ие сөздер тізбегінің өзара субъект-предикаттық ыңғайда жұмсалуы болса, екінші ерекшелігі үйірлі синтаксистік топ құрамында барлық сөз таптары кездеседі. Тіліміздегі әр сөйлем үйірлі болып қолданыла береді. Үйірлі бастауыш.Үйден жүгіре шыққандар біраз уақыттан кейін қолдарын бұлғап, қалып қойды. Үйірлі баяндауыш. Үйірлі анықтауыш. Орамалын бұлғап келе жатқан қыз бірдеңеге шалынысып, құлап түсті. Үйірлі толықтауыш. Біз Жәкемдердің келуін қанша күн тостық десеңізші. Үйірлі пысықтауыш. Түс ауа бергенде аудан орталығынан шыққан қаралы шеру бір сәт шетінеген жоқ.