Түседі, демей, даттайсын, дейді, барады, сөйлеппін, бұрылғалы, тартып, салынғалы сөздеріне марфологиялық талдау жасап берінізші!!

Сделайте правильное предложения

үйрете

бастады. Мен бұл алфавитпен таныс едім. Бірақ әкем үйреткенде Б мен В-ның,
К, Г және

X әрпінің, С мен Ц-ның, Е, И, Э және Й әріптерінің айырмасы жоқ сияқты
бірдей естілуші

еді. Ал Ъ, Ы, Ь әріптері дегенді естіген емеспін. Гончаровтар бәрін анықтап
ұзақ үйретеді.

Амал қанша, жуығырақта басыма қонар емес.

—

Ал, кәне, — Василий деп айтып көрші.

—

Басиль, — деймін мен оған.

—Жоқ, Басиль емес, Василий,—дейді Тишко,—түсіндің бе, В, Ва...

—

Бесиль, — деймін мен. Сөйтемін де одан — солай ма деп сұраймын.

—

Жоқ, тағы да дұрыс айтпай отырсың, Бе емес, Ва, Васи-лий. Түсіндің бе?

Олар осынау қиын әріптер кездесетін орыс және қазақ сөздерін мысалға
келтіреді. Бірақ

миыма кіріп жатқаны шамалы.

Орыс мектебіндегі алғашқы сабағым осылай басталған еді.

Василий екеуміз мектепке қарай жүгірдік. Тысқа шықсақ, әр үйден кітап
ұстаған балалар

өріп келеді екен. Бізге келіп қосылған соң, бәрі мені түртпектей бастады.

—

Бұл, қай «қырғыз», Василь?

—

Бұл — біздің танысымыз Момыштың баласы, енді бізбен бірге оқитын болады, —

деді Василий.

—

Өзі орысша біле ме?

—

Аздап біледі. Үйреніп кетеді ғой.

—

Әліппені біле ме, жоқ па?

—

Оны аздап біледі.

—

Жазуын қайтеді?

—

Өзің қалай үйреніп ең? — деп дүрсе қоя берді Василий.

—

Сен сияқты бұл да үйренеді.

—

Өзі қайда тұрмақ?

—

Біздің үйде, менімен бірге тұрады, — деді Василий.

Осы кезде қоңырау үні естіліп еді, балалар мектепке

қарай жүгірді. Есік алдында көз нұры тайған, көнелеу тері құлақшын киген
шал кішкене

қоңырауды сілкілеп, безілдетіп тұр екен.

Класқа балалардың соңынан кірдім. Оқушылар шешініп, сыртқа киімдерін іліп
жатыр.

Оларды көріп мен де шапаным мен құлақшынымды шешіп, ең шеткі шегеге ілдім.

Мұғалім келді. Барлық оқушылар орнынан тұрды. Мұғалім сәлемдесіп еді,
оқушылар бәрі

де бір дауыспен «сәлеметсіз бе, Мария Ивановна» деді.

Сабақ басталды. Мұғалім әліппені ашты да, тақтаға қасымдағы қызды шақырды.
Ол үй

тапсырмасын тақылдап айтып берді. Бормен қара тақтаға үлкен әріптің
жазылғанын

тұңғыш рет сонда көрдім. Қыз бірнеше сөз жазды да, оны өшірген соң орнына
келіп

отырды. Тақтаға тағы бір бала шығып, әлгі сөздерді жазып еді, талай қате
жіберіпті.

Мұғаліміміз сол арада түзетіп көрсетті... Әрине, мен оның көбін түсініп
отырғам жок.

Екінші сабақта мұғалім оқушыларға тапсырма берді де, мені. шақырып алып
қасына

отырғызды. Әліппені ашып, жеке түсіндіре бастады.

— Көрдің бе, әліппені біледі, — деді Василий қасындағы балаға.

Мұғалім менен әліппені сұрады. Алфавиттің бәрін айтып бердім. Мұғалім ретті
жерінде

түзеп отыр. «Ве, Ка, Ха, Це, Ша, Ща, Че, Ю» деп ол мен дұрыс айтпаған
әріптерді

қайталады. Сонан соң әлгі әріптерді әдемілеп жеке жазды да:

—

Міне, осыларды жаттап кел. Оқу мен жазуды кейін бастармыз.

Енді ол әліппені ашты да, бір бетіндегі жазуды жаймен оқып шықты. Мағынасын

түсіндірді. Оқушылардың өздеріне оқытты

Үшінші сабақ— есеп екен. Қызықты өтті. Сабақ алдында мұғалім үйге берген
тапсырманы

шығардыңдар ма, деп сұрады. Оқушылар шығарып келіпті. Мұғалім тақтаға есеп
жазды.

—

Бәрің де осылай жазып келдіңдер ме? — деп сұрады.

—

Бәріміз де, — деп шу ете қалды оқушылар.

Мұғалім дәптерлерді тексеріп, қателерін көрсетті. Шығару жолдарын тақтаға
жазып

көрсетті. Сонан соң жаңа есеп түсіндіріп, үйге тапсырма берді. Оқушылар
тақтадан

тапсырма көшіріп жатқанда, мұғалім менің қасыма келді. Дәптеріме анықтап
тұрып онға

дейін сандарды жазып берді.

—

Один — бир, два — еки, три — үш, четыре — торть, — деп аудармасымен

түсіндіре бастады. Маған қайталатып еді, мүдірмей санап бердім. Өйткені
орысша жүзге

дейін мүдірмей санай алатынмын. Оқушылар мен жаққа райсыз қарап қапты.
Мұғалім

оларға жауап бергендей: — Иә, орысша санай біледі екен, — деді.

Мақтауға мәз болып, жиырмаға дейін санадым.

—

Жақсы, — деп құптады мұғалім, — бірақ «дбанасат» емес — «двенадцать,

тринадцать» деп айт. «Шеснасат» емес, — «шестнадцать». «Дебетнасат» емес —

девятнадцать». Түсіндің бе? — деп сұрады. Василийге де менің дұрыс айтуымды

қадағалауды тапсырды.

Менің орыс мектебіндегі алғашқы сабағым осылай басталып еді.

Гончаровтардың көмегімен мен жаман оқығам жоқ. Кемпір мен шалдан басқасы
маған

қамқор болып, сабақ үйретеді. Шал мен кемпірдің өздері сауатсыз еді.
Есептен жүйрік боп

шықтым. Бірақ есеп жолдарын дәптерге ретімен жаза бермейтінмін. Ойша
шығарып,

жауабын ғана жаза салам. Мұғалім бұған қиналатын. Сабақ сайын есеп жолдарын
жазуды

түсіндіреді. Тілді нашар білетіндіктен мұғалімнің түсіндіргенін шала-пұла
ұғушы ем.

Бірақ ол үйретуден жалыққан емес.

Әліппе оқитын болдым. Дәптеріме де бірлі-жарым өрнектер түсе бастады. Көп
сөзді

түсінбесем де, көшіре беретінмін. Сөздің мағынасына мән бермесем де, жаттап
алушы

ем...

Күн сайын орыс балаларымен достасып, оқуым да жақсара берді...

3. Оларды бақылау... ұстап, қор...қа жібермейді. Ондай аң...ларды зиян...тер дейді. 5. Кішіпейілді... көрсетіп, бірінші сәлем бергенді ұнатамын. 6. Көп оқып, мол біл... алғым келеді.

пайдаланып, ең сүбелі мүшелерін сүрлеп, сақтап қояды. Әсіресе шілденің
ыстығында жас етті желге қақтырып, сорғытқанда, сыртын жұқа дәкемен орап,
астыңғы жағынан болар-болмас түтін салғызып әбігерге түседі.- Қазақ үшін қонақтан
үлкен ешкім жоқ. Қарағым, осыны ұмытпа,- деп екі күннің бірінде шешемнің
құлағына құйып отырады.Түс әлетінде біздікіне арып-ашып, шаршаған екі бала келді.
Әжем де ұсақ-түйек шаруа істеп, қыбырлап сыртта жүрген.- Апа,- деді он төрт-он бестердегі қыз бала ұялып.- Біз
алыстан келе жатқан жолаушы едік. Рұқсат болса, бауырымыз екеуміз сіздердікіне
қонып шығайықшы.- Құдайы қонақ
болсаңдар, қысылмаңдар, қарақтарым,- деді әжем құрақ ұшып.- Менің де өздерің
сықылды балаларым бар.Әке-шешем жолаушылап аудан орталығына кеткен-ді. Әжем қазан
көтеріп, ет салды. Ыстық бауырсақ пен қаймақ қатқан шайды терлеп-тепшіп ішіп
отырғанда:- Апа, сізді үйге келіп дәм татсын дейді,- деп көршінің
баласының жетіп келмесі бар ма.Әжемнің бір қасиеті шақырған жерден қалмайтын. Бірақ бұл
жолы бармады.- Әке-шешеңе айта
бар. Келмеді деп ренжімесін. Үйде қонақтар бар,- деді.Мен ішімді тартып, таң қалдым. Әжемнің «қонақтар» дегені
менен көп болса төрт-бес жас қана үлкендігі бар екі жолаушы бала болатын.Бір-біріне тығылып, тамақ ішіп отырған апалы-інілі
бейтаныстарға бұл жолы іштей құрметпен қарадым. Қалай дегенмен, жолы үлкен
сыйлы қонақтар ғой!

халық "Білмегеннен сұрағанның айыбы жоқ,сұрамасаң білмейсің" дейді.Сенің білмегеніңді алғаш сұрап білетін досың да кітап. Кітап - қымбат дос. Ол сенің айыбыңды ашпайды, сырынды сыртқа шашпайды, саған әр уақытта үндемей көмек көрсетуге әзір. Әрдайым айтқанына көнеді, айдауында жүреді, міндет қылмайды, ақыл сұрамайды. Бірақ сен де кітапқа қамқор бол. Оны сүй. Оның айтқан ақылын ұқ. Көкейіңе құйып фл. Озің білген жақсылығынды жұрттан қызғанба, үйрет. Кітап - көп ақылдың құйылған көлі. Ол көпке тарағанда ғана көптің бойына сіңіп . игілікке жұмсалғанда ғана мақсатына жетеді. Кітап - ортақ мүлік, халық қазынасы, сарқылмас білім бұлағы.