менде де жаксы русский перевод

Осы мақсатпен Сұлтанмахмұт 1912 жылы Троицк қаласына барады. Онда Ахун Рахманқұли деген татардың медресесіне түседі. Бірақ Сұлтанмахмұт мұнда ұзақ оқи алмайды. Тұрарға үй таппай, әрі қаражаты болмай көп қиыншылық көрген Сұлтанмахмұт ауруға шалдығады. Қатты жүдеп-жадайды. Соның салдарынан медреседе қыс бойы ғана оқып, жазғытұрым Троицк маңындағы бір ауылға бала оқытуға кетеді. Ондағы ойы – бала оқыта жүріп, денсаулығын көтеріп, қаражат жинап алып, қайта оқу іздеу болады. Мектептен бос кезінде ол өзі ізденіп оқиды, өлеңдер жазады. Сұлтанмахмұттың бұл кезде жазған өлеңдерінен оқу-білімге деген құмарлық айқын байқалады. Жас ақын өз талабын бүкіл ел қажеті, халық мүддесі тұрғысынан түсіндіреді. Халықтың қараңғылықтағы күйден шығуы үшін өнер-білімнің қажет екенін айтар ағартушылық идеяға көтеріледі. Өзінің бұл тақырыптағы алғашқы өлеңдерін Сұлтанмахмұт қазақ жастарына арнайды. «Оқып жүрген жастарға» өлеңінде ол лирикалық кейіпкер атынан сөйлеп, оның оқуға деген ынтасы мен келешекке сенімін бейнелейді. Өлеңде ынталы жас ұрпақтың өнер-білім игерсек, өмірден керегімізді аламыз деген сенімі айқын берілген. Сұлтанмахмұт оқудың мақсатын халыққа пайдалы қызмет ету міндетімен байланыстырады. «Талиптерге» (шәкірттерге) атты өлеңінде ол замандастарына: «Ұйқы басқан миллатынды көр, соларды оят, ілгері баста, ол үшін өнер-білім үйрен» деп ашық үгіт айтады. Осы идеяны ақын «Оқуда мақсат не?» деген өлеңінде тереңдетіп, оқудың мақсаты – молда болып, ескілікті бағу емес, әкім болып, шен тағу да емес, өнер табу, халыққа пайдалы іс істеу деп түсіндіріледі. Өлеңде сондай жолды қуушыларды кекете сынау сарыны бар. «Жемтік көрсе тістей қататын» молданың арам мінезі мен «тілмаш боп, жем табуға» ұмтылушыларды ол жек көреді. «Қандай» 1912 жылы жазылған өлеңінде Сұлтанмахмұт қазақ халқының мәдениетке ұмтылмай, ұйқыда жатқанын шендестіре жырлайды. Ағын су мен ақпайтын судың бірдей еместігі сияқты, бір орнында тұрған мен жүргеннің де айырмасы бар, тұрмалық, алға басалық дейді. Мұнда да діни оқу мен орыс оқуын қарсыластыру бар. Қазақ халқының түбіне жеткен ескі оқуға ақын айрықша шүйлігеді. Сұлтанмахмұттың ағартушылық өлеңдерінің бас қаһарманы көбіне өзі («Ендігі бет алыс», «Туған еліме» т.б.), енді бірде зор үмітпен жоқ іздеген жастар болып отырады. («Оқып жүрген жастарға», «Талаптыларға»). Халықты батыс мәдениетіне жеткізуші де солар болуға тиіс. Жүре-келе «Шығамын тірі болсам» (1913), «Шәкірт ойы» (1917) деген өлеңдерінде ол өнер-білім идеясын үлкен романтикаға айналдырады. Ол кезде ақын оқу-білімді халықты надандық пен құлдықтан құтқарудың бірден-бір жолы деп түсінген, бұл идея мен тақырыпты шын жүректен толғанып жырлаған. Өлеңдерінің іші толған өмір тынысы, халық талабы. Қазақ феодалдарының бір тірегі шала сауатты молда-қожа, қажы-ишандар болған. Ислам идеологиясы мен тәжірибесіне бір жақты ден қойып қана қоймай, халықты прогреске жеткізу мүмкін емес еді. Осы үлкен халықтың мәселені Сұлтанмахмұт аса мол жырлаған. «Дін» (1910), «Соқыр сопы» (1911), «Айт» (1914), «Мағынасыз мешіт» (1912), «Шұбар қожа» (1920) деген өткір де сатиралық өлеңдерінде халыққа кері әсер жасап келген құбылыстардың бірі дүмшелер екенін айтады. «Айт» деген шығармасында ақын діннің байлар табының құралына айналғанын айтады. Айт, ораза, намаз ислам идеологиясымен байланысты дін мейрамы, әдет-ғұрпы болғандықтан, Сұлтанмахмұт бұлардың бәрін де ескіліктің шырмауы ретінде сынайды.

Казахи ведут свой род от Яфса, сына пророка Нуха (Ноя),от народа Тукю (по-китайски), т.е тюрков. Тюрк, как мы уже знаем, означает "шлем". После этого народ тюркский назывался Хун или Гун. Наджип Гасымбеков утверждает, что имя это происходит от названия реки - Орхон. В последующие столетия тюрки известны под многими именами, но мы - из ветви Уйгур. Все известные родословные переводят слова "уйгур" как "объединившийся, присоединившийся (друг к другу)". Народ этот составляли тайфы:кыргыз, канлы, кыпчак, аргынот, найман, керейт, доглат, ойсын-т.е. наши прямые предки. В последствии Чингисхан покорил всех татар и монголов и поделил весь (плененный)народ между четырьмя своими сыновьями. Все татары отошли к старшему сыну Чингизхана Джучи и следующему за ним брату Чагатаю и стали зваться улусом Джучи и улусом Чагатая. Затем, когда хан Озбек-потомок Джучи-принял ислам,все, кто был в улусе его и предки наши стали называться озбеками, а когда Аз-Жанибек отделился от хана Ногая и народ наш последовал за ним, мы стали называться киргызами и казахами. В ту пору наименование"казах"носили не только три казахских жуза, но и другие племена. Большинство из них стали оседлыми и, осев в разных краях, стали называться кто ногайцами, кто башкирами, а кто узбеками и сартами. В конце концов наименование"казах"закрепилось за ним одними. В самом начале я уже говорил, что родословной, которая бы хронологически последовательно проследила все колена от колена от пророка Адама до наших дней, не существует. Даже от Аз-Жанибека ло нынешних дней о предках наших существует как правдивые, так и сведения явно сказочного характера. Среди них для нас интересны, конечно же, сведения, в точности соответствующие вышеуказанным родословным книгам. итак: ...после смерти Джучи-старшего сына Чингизхана, вместо него на ханский престол воссел Бату (сын Джучи). Русские называют его-Батый.Другое имя его-Саинхан. В 1242 г.он подчинил себе всю Русь. После Бату ханом был брат его Бурге. Еще до Джучи на Едиле и Жаике проживали тюркские племена кыпчаков. По этому земля их называться Дешти-Кыпчакским ханством. Во времена Бурге хана ханство это было разделенно на три части: Золотую Орду, Белую Орду и Синюю Орду. Золотой Ордой, которой подчинялись все другие, правил Бурге хан. Ханом Белый Орды был сын Джучи Шаибан. Ханом Синей Орды - сын Джучи Токай-Темир. Наш Абильмансур Аблай - потомок Токайтемира. Вышеупомянутый Бурге хан принял ислам и стал называться Береке ханом. Примеру брата последовал Токаи-Темир, также став правоверным. На место Бурге хана каганом становится сын Токай-Темира Мунке, затем брат его Токтагу. Его сменил хан Озбек, сын Тогрола, сына батыевского Ментемира. Это случилось в 1301 г. Хан Озбек был мусульманином и весь свой народ обратил в мусульманскую веру. С той поры народ наш веры своей не менял и поныне является мусульманским. Отсюда выражение в народе: "вера нам от Озбека осталась".По имени этого хана и весь улус Джучи стал называться озбеками. Ставка хана Золотой Орды-столица улуса Джучи-и по сей день находится на берегу Едиля между Астраханью и Саратовым. Это-город Царев. Ногайцы прозвали его Сарай, русские же на свой лад-Царев. В ту пору местом обитания казахов была нынешняя Сары-Арка.