жер жақын біздің үйіміздің

оныағайын деп атайды. Отбасының тұратын жеріндегі үйлер көршілер деп аталады. Әрбір отбасы ағайынмен және көршілермен тату-тәтті тұруды қалайды. Сондай-ақ "Жаман ағайыннан жақсы көрші артық" немесе "Ағайынның аты озғанша, ауылдастың тайы озсыз" деп те айтады. Бұл - көршімен тату бол деген сөз.

Жалғасын сұрап күнде мазалайды. Сөйтіп жүріп үзіп-жұлқып бас-аяғы бір хикаятқа өзек боларлық бұлаң дәурен баянын ауызекі әңгімелеп шыққанмын. Ақыры сол әсер қағазға салмақ салып, тәп-тәуір дүние оқырман арасына жол тартқан еді.
Қайтесің, қазақ үшін немереден тәтті ештеңе жоқ. Құшағыңды нұрға толтыратын, апыл-тапыл басқан әр қадамына емпеңдетіп қоятын, балдыр-бұлдыр тілімен емешеңді үзетін құдірет иелеріне ләппай қызметші қылған Жаратушы бұйрығына мың да бір тәубе! Аталар мен әжелер соған да марқаяды. Өтінішін ешқашан екі етпейсің. Өзіңнен-өзің бағынғың, жағынғың келіп тұрады.Қияли болып қалыптасуыма тұрмыс қаталдығы түрткі. Қоңторғай тірлігіміздің шешілмеген сұрауы көп. Ауыл шетіндегі бәкене үйіміз құдды төрткүл дүниенің оңтүстік беткейін шолуға соғылған барлау бекеті сияқты. Жалғыз терезеге таңылған тоқал тамның құрылыс кілтипанына басым жетпейді

Орын таппай баптанба,
Құмарланып шаттанба,
Ойнап босқа күлуге.
Бес нәрседен қашық бол,
Бес нәрсеге асық бол,
Адам болам десеңіз.
Тілеуің, өмірің алдыңда,
Оған қайғы жесеңіз.
Өсек, өтірік, мақтаншақ,
Еріншек, бекер мал шашпақ –
Бес дұшпаның, білсеңіз.
Талап, еңбек, терең ой,
Қанағат, рақым, ойлап қой –
Бес асыл іс, көнсеңіз.
Жамандық көрсең нәфрәтлі,
Суытып көңіл тыйсаңыз.
Жақсылық көрсең ғибрәтлі,
Оны ойға жисаңыз.
Ғалым болмай немене,
Балалықты қисаңыз?
Болмасаң да ұқсап бақ,
Бір ғалымды көрсеңіз.
Ондай болмақ қайда деп,
Айтпа ғылым сүйсеңіз,
Сізге ғылым кім берер,
Жанбай жатып сөнсеңіз?
Дүние де өзі, мал да өзі,
Ғылымға көңіл берсеңіз.
Білгендердің сөзіне
Махаббатпен ерсеңіз.
Ақыл сенбей сенбеңіз,
Бір іске кез келсеңіз.
Ақсақал айтты, бай айтты,
Кім болса, мейлі, сол айтты –
Ақылменен жеңсеңіз.
Надандарға бой берме,
Шын сөзбенен өлсеңіз.
Аят, хадис емес қой,
Күпір болдың демес қой,
Қанша қарсы келсеңіз.
Көп орында көріне айтпа,
Біздің сөзге ерсеңіз.
Мұны жазған кісінің
Атын білме, сөзін біл!
Осы жалған дүниеден
Шешен де өткен не бұлбұл,
Көсем де өткен не дүлдүл.
Сөз мәнісін білсеңіз,
Ақыл – мизан, өлшеу қыл.
Егер қисық көрінсе,
Мейлің таста, мейлің күл.
Егер түзу көрінсе,
Ойлап-ойлап, құлаққа іл.
Ақымақ көп, ақылды аз,
Деме көптің сөзі пұл.
Жақынның сөзі тәтті деп,
Жақыным айтты дей көрме.
Надандықпен кім айтса,
Ондай түпсіз сөзге.ерме.
Сізге айтамын, хаупім - бұл.
Өзің үшін үйренсең,
Жамандықтан жиренсең,
Ашыларсың жылма-жыл.
Біреу үшін үйренсең,
Біреу білмес, сен білсең,
Білгеніңнің бәрі - тұл.
Сөзіне қарай кісіні ал,
Кісіге қарап сөз алма.
Шын сөз қайсы біле алмай,
Әр нәрседен құр қалма.
Мұны жазған білген құл –
Ғұламаһи Дауани,
Солай депті ол шыншыл.
Сөзін оқы және ойла,
Тез үйреніп, тез жойма,
Жас уақытта көңіл - гүл.

әлi жылытады. Көгiлдiр және таза таңдайда әлi бұлттар дерлiк жоқ. Тек қана жел болды және қатты. Арасында жарық көрiнетiн алғашқы жаршылар ендi көгалдандыр сап ете түс: сары және қызыл жапырақтар. Олар тез қандыағаштармен түседi және барлық жолнымен соқпақты өзiмендермен жабады.Бастап қойылдарды құстар топта жиналсын, жылы өлкелерде ұзақ ұшып баруларға сайланады. Олардың көңiлдi у-шуi, жаңа жазғытұрымға дейiн жақында тыныштанған шықыл әлi барлық жерден естидi. Созылған және қарқынды жауындардың маусымы әлi басталуға жеткiлiксiз болады, дегенмен аспан ендi iлуде бiреу тұнжырайды. Жерде кейде жауын шайқалып төгiледi, бiрақ қақ соңғы мейiрiмдi күннiң шұғылаларының астында осында құрғайды.Таңертеңдер бойынша болып қалыптасады. Уақыт аспан бұл таң қаларлық мөлдiр, таза және биiк. Болып көрiнедi күнге дәнеңе бiзге iлтипатқа алуға қақпаламады өз жылу болу үшiн алыс бұрыштар бойынша олар шашып тастау еселенген жел барлық бұлт тегiстедi сияқты. Қызыл жапырақтармен қатар жидек те албырайды. Барлық бұталар басқа әдейi әшекейлеу сияқты сап ете түс. Әртүрлi өлшемдердiң жидектерi құстар және Қыстарға қор жинайтын кiшкентай аңдар назар аудара ақырын елбегедi. Айрықша күзгi хош иiс ауада тұрады: жаңадан шабылған шөп иiстендi жердi жазға және пiскен алма қыздырылған.Табиғат жарық күзгi бояуларда түссiз Қыстың кiрiсiнiң алдында бой тастауға ұмтыла жапырақтанады. Алтындай күз барлық өз әдемiлiгiн көрсетуге ұмтылатын қоштасу карнавалына шамасы бұл. Ыстық жазды тездiк және ашықтықтарды дәрежелiлiк және бүгiнгi маусымға көбiрек сәйкес келетiн асығыс еместiктiң орыны жол бере жүредi. Ұйықтауға ендi құюға ұсталмайтын беймаза құрт-құмырсқалар тiптi бұрын iс жүзiнде. Олардың қозғалысы, жайбасар және ұйқылы, табалдырықта ендi күз болған туралы ұмытуға бермейдi. Бiрақ, дейiн бiржолата тоңазытады және жарық бояулар солып қалады, жылы маусымнан соңғы сәлемге қуануға әлi тура келедi: әйел бiрден. Аралық бұл шекаралар көрiнетiн жаздыкүнi және күзде айрықшаша жарық. Ол өте жарық және жылы бояулар өзiне сiңiрген сияқты, қосты жылу және шабандықпен және жаймен жазды жарықтық сап ете түс. Уақыт бұл ләззат алуға болады соңғы жылу және ендi сәулелерiнiң астында суытқан, бiрақ әлi де жылы күн, келешек ыстық жаз туралы армандау.